Dokapitalizowanie spółek

Z naszego doświadczenia wynika, że wspólnicy spółek kapitałowych na którymś etapie działalności zazwyczaj napotykają potrzebę dokapitalizowania spółki. W takim momencie poszukują rozwiązań najkorzystniejszych dla spółki, ale jednocześnie efektywnych dla wspólników i zwracają się do nas z pytaniami „jak to zrobić?” „jaką metodę wybrać?” Na te pytania nie ma uniwersalnej odpowiedzi. Istnieją jednak zasady i mechanizmy, które mogą stanowić wskazówkę dla tych którzy zastanawiają się nad dokapitalizowaniem spółki.

Zawartość artykułu

Kapitał zakładowy

Zanim jednak przejdziemy do sedna tematu, należy wskazać czym właściwie jest kapitał zakładowy (oraz czym nie jest) i jak można nim dysponować. Mówiąc najprościej, kapitał zakładowy jest informacją określającą wartość majątku, który ma być wniesiony do spółki przez wspólników.

Klasycznym błędem jest utożsamianie kapitału zakładowego z majątkiem spółki. W praktyce jest on jedynie jednym ze składników majątku spółki. Kolejnym mitem dotyczącym kapitału zakładowego jest założenie, że to nienaruszalna substancja, której nie można wykorzystywać w działalności. Nieprawda, zarząd ma prawo dysponować wniesionymi wkładami – w granicach określonych prawem i umową spółki. Jeśli więc z kapitału zakładowego można korzystać, może on zostać „zużyty”. Może się również okazać, że spółce potrzebne są większe środki i niezbędne jest jej dokapitalizowanie.

W tym artykule skupimy się na spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, której wspólnik jest osobą fizyczną lub prawną mającą siedzibę na terytorium Rzeczpospolitej Polski. Dokapitalizowanie takiej spółki może się odbyć poprzez: pożyczkę, dopłaty lub podwyższenie kapitału zakładowego.

Pożyczka od wspólników

W naszej praktyce, najczęściej spotykamy się z pożyczkami od wspólników, jako sposobem dokapitalizowania spółki. Rozwiązanie to ma niewątpliwe plusy – pożyczka jest zwrotna, oprocentowana oraz nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych („PCC”). Nie jest to jednak rozwiązanie zupełnie wolne od ryzyk, a każdy z wymienionych powyżej plusów, w określonych realiach gospodarczych, może okazać się problemem.

Pożyczka jest zwrotna, jest więc jednocześnie zastrzykiem środków, jak i zobowiązaniem. Pożyczka zawsze będzie więc obciążała bilans. Należy o tym pamiętać, w szczególności, gdy celem dokapitalizowania spółki jest budowanie jej wiarygodności kredytowej.

Szczególną uwagę należy zwrócić na kwestię oprocentowania pożyczki. Przepisy o cenach transferowych wymagają, by pożyczki były udzielane na warunkach rynkowych – powinny być oprocentowane, a wysokość odsetek powinna być rynkowa. Z pomocą w interpretacji pojęcia „rynkowości” przychodzą przepisy o tzw. safe harbour, które wprost wskazują wysokość odsetek w przypadku niektórych pożyczek spełniających ustawowe przesłanki.

Obecnie, dla odsetek od takich pożyczek udzielanych w PLN, należy przyjąć wskaźnik WIBOR 3M albo WIRON 3M, powiększony o marżę, która dla pożyczkobiorcy wynosi maksymalnie 2,9%, a dla pożyczkodawcy minimalnie 2,4%. Aktualny WIBOR 3M to 6,90%, więc obecnie wartość „bezpiecznych” odsetek powinna wynosić pomiędzy 9,3%, a 9,8% rocznie.

Należy również pamiętać, że o ile udzielenie pożyczki przez wspólnika nie podlega PCC, o tyle wspólnik będzie zobowiązanych odprowadzić podatek dochodowy od odsetek.

Rekomendujemy, by umowę pożyczki, niezależnie od jej wartości, zawsze zawierać w formie pisemnej lub co najmniej dokumentowej. Jest to istotne z uwagi na ewentualną kontrolę organów podatkowych. Dodatkowo bez dochowania formy dokumentowej umowy, w przypadku pożyczki na kwotę wyższą niż 1.000,00 złotych, co do zasady niedopuszczalne będzie dowodzenie faktu zwarcia umowy i jej warunków, za pomocą dowodu z zeznań świadków i przesłuchania stron. W praktyce oznacza to, że w przypadku ewentualnego sporu sądowego, sytuacja procesowa strony dochodzącej roszczeń, np. o zwrot kwoty pożyczki lub zapłatę odsetek, byłaby niezmiernie trudna. Oczywiście należy pamiętać, że w konkretnych przypadkach zawarcie umowy pożyczki może wymagać dodatkowych formalności, określonych prawem lub umową spółki, np. formy aktu notarialnego.

Dopłaty

Kolejnym sposobem finansowania są dopłaty – ich charakter jest niejednolity i w zależności od przyjętych założeń może być zbliżony do wkładu (dopłata bezzwrotna) lub pożyczki (gdy jest zwrotna). W obu przypadkach dopłaty nie obciążają bilansu spółki. Nawet jeśli dopłaty będą zwrotne, nie będą więc wpływać negatywnie na sytuację bilansową spółki i jej finansową wiarygodność.

By móc dofinansować spółkę za pomocą dopłat, umowa spółki musi przewidywać taką możliwość. W sytuacji gdy umowa spółki nie zawiera stosownych postanowień, niezbędna będzie jej uprzednia zmiana.

Dopłaty są nakładane i uiszczane przez wszystkich wspólników – równomiernie w stosunku do ich udziałów. W przeciwieństwie do pożyczki większość wspólników musi więc wyrazić wolę dokapitalizowania spółki i podjąć stosowną uchwałę, w której określona zostanie wysokość i termin wniesienia dopłat.

Również zwrot dopłat jest stosunkowo prosty – niezbędne jest podjęcie uchwały zgromadzenia wspólników, która powinna określać kwotę i termin zwrotu dopłat oraz publikacja stosownego ogłoszenia o zamierzonym zwrocie dopłat (najczęściej w Monitorze Sądowym i Gospodarczym). Zwrot dopłat może nastąpić po upływie miesiąca od dnia takiego ogłoszenia. Zwrotu dopłat nie można jednak dokonać, gdy są one wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym. Warto również pamiętać, iż roszczenie o zwrot dopłat przedawnia się z upływem 6 lat – jeśli więc zależy nam na odzyskaniu wpłaconych kwot, należy „pilnować” tego terminu.

Dopłaty są korzystnym rozwiązaniem w sytuacji, gdy wspólnicy nie chcą trwale inwestować w spółkę i oczekują zwrotu środków, ale jednocześnie nie chcą obciążać spółki odsetkami – co do zasady, dopłaty mogą być jednocześnie zwrotne i nieoprocentowane.

Jeśli na obecnym etapie lektury, nasi czytelnicy doszli do wniosku, że dopłata jest idealną formą finansowania, mamy złą wiadomość – ideał nie istnieje – opłaty są opodatkowane podatkiem PCC w wysokości 0,5 % wartości dopłaty.

Należy również pamiętać, że mechanizm dopłat działa w dwie strony – wspólnik może zostać zobowiązany do wniesienia dopłat mimo jego woli. Brak uiszczenia wymaganych kwot, wiąże się zaś z naliczaniem odsetek przez spółkę, a nawet z roszczeniem odszkodowawczym wobec wspólnika, które może znacznie przekraczać wartość samej dopłaty.

Podwyższenie kapitału zakładowego

To najbardziej sformalizowana z opisywanych metod. Podwyższenie kapitału zakładowego najczęściej będzie wymagać zmiany umowy spółki i stosownej uchwały zgromadzenia wspólników, wpisanej do protokołu notarialnego (oczywiście istnieją wyjątki od tej zasady). Podwyższenie kapitału zakładowego podlega również zgłoszeniu do KRS.

Wniesione przez wspólnika wkłady na kapitał zakładowy są bezzwrotne. Dlatego też wniesienie wkładu powiększa majątek spółki i poprawia jej sytuację bilansową – jeśli wspólnikom zależy na poprawie wiarygodności finansowej spółki, powinni poważnie rozważyć tę metodę.

Od strony podatkowej, warto wskazać, iż wkłady na kapitał zakładowy obciążone są PCC, w stawce 0,5%. Najczęściej, wkłady wspólników można jednak podzielić i ich część przekazać na opodatkowany kapitał zakładowy, a pozostałą kwotę przeznaczyć na kapitał zapasowy spółki, który nie podlega opodatkowaniu PCC.

Niestety, nie istnieje jedna, uniwersalna i opłacalna metoda dokapitalizowania spółki. Nasze uwagi mogą więc być dla Państwa wyłącznie wskazówkami, które zawsze należy odnieść do bieżącej sytuacji spółki i wspólników. Jeśli napotkają Państwo jakiekolwiek pytania, lub wątpliwości dotyczące dokapitalizowania spółki, zapraszamy do kontaktu.