Poniżej przedstawiamy Państwu pierwszy z cyklu artykuł dotyczący wspomnianych zmian, poświęcony kwestiom regulowanym przez dyrektywy cyfrową[1] i towarową[2]. Dyrektywie Omnibus poświęcony zostanie osobny artykuł.
Umowa o dostarczanie treści cyfrowych lub usług cyfrowych
Z punktu widzenia zmieniającej się rzeczywistości oraz postępu technologicznego, istotnym novum jest uregulowanie problemu dostarczania treści cyfrowych oraz usług cyfrowych. Dotychczas aspekt ten nie był odrębnie uregulowany, co generowało konieczność sięgania do regulacji, które w odniesieniu do treści (usług) cyfrowych należało stosować odpowiednio. Jak zatem – na gruncie nowych regulacji – należy rozumieć umowy o dostarczanie treści cyfrowych lub usług cyfrowych?
Przepisy implementujące dyrektywę cyfrową znajdują zastosowanie do umów, na podstawie których przedsiębiorca dostarcza lub zobowiązuje się dostarczyć konsumentowi treści cyfrowe lub usługę cyfrową, a konsument płaci cenę lub zobowiązuje się do jej zapłaty.
O ile pojęcie treści cyfrowej funkcjonowało już w polskim porządku prawnym – zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (tj. Dz. U. z 2020 r., poz. 287 ze zm.) są to dane wytwarzane i dostarczane w postaci cyfrowej – o tyle definicja usługi cyfrowej została dopiero przewidziana w ustawie nowelizującej. Przedmiotowa definicja jest stosunkowo szeroka, bowiem poza usługą pozwalającą konsumentowi na wytwarzanie, przetwarzanie, przechowywanie, dostęp do danych w postaci cyfrowej oraz wspólne korzystanie z danych w postaci cyfrowej, które zostały przesłane lub wytworzone przez konsumenta lub innych użytkowników tej usługi, obejmuje ona również inne formy interakcji za pomocą takich danych.
Czym może być zatem treść cyfrowa oraz usługa cyfrowa? Jeżeli chodzi o treści cyfrowe będą to głównie programy komputerowe, samodzielne aplikacje, pliki wideo, pliki muzyczne, e-booki, natomiast pod pojęciem usług cyfrowych należy rozumieć przede wszystkim usługi typu „oprogramowanie jako usługa”, takie jak udostępnianie treści wideo i audio, hosting plików, czy gry oferowane w chmurze i mediach społecznościowych.
Aktualnie obowiązująca ustawa o prawach konsumenta zawiera również definicję towaru z elementami cyfrowymi, pod którym to pojęciem należy rozumieć towar zawierający treść cyfrową lub usługę cyfrową lub z nimi połączony w taki sposób, że brak treści cyfrowej lub usługi cyfrowej uniemożliwiałby jego prawidłowe funkcjonowanie. Obrazowym przykładem może być – przedstawiony w motywie (21) preambuły tzw. dyrektywy cyfrowej – inteligentny zegarek. Zgodnie ze stanowiskiem unijnego prawodawcy, sam zegarek należałoby uznać za towar z elementami cyfrowymi, który może pełnić swoje funkcje wyłącznie z aplikacją, która udostępniana jest na podstawie tej samej umowy sprzedaży, jednak którą konsument musi pobrać na smartfon. Aplikacja taka jest wówczas wzajemnie połączonym elementem cyfrowym.
Obowiązki przedsiębiorcy
Jakich jeszcze zmian mogą spodziewać się przedsiębiorcy w związku z implementacją ww. dyrektyw? Będą to m.in.:
- odrębne uregulowanie rękojmi i gwarancji konsumenckiej w zakresie umów zobowiązujących do przeniesienia własności towaru na konsumenta;
- zmiany w zakresie prawa odstąpienia od umowy zwartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa,
- a także szereg dodatkowych obowiązków informacyjnych.
Należy pamiętać, iż w tym zakresie zmiany dotyczą nie tylko towarów/ usług cyfrowych, lecz również towarów „zwykłych” (fizycznych), które nie są wyraźnie wyłączone spod ustawy.
Największą zmianą zarówno dla przedsiębiorców, jak i dla konsumentów może być przyzwyczajenie się do nowych procedur reklamacyjnych oraz obowiązków informacyjnych przedsiębiorcy w tym zakresie.
Od dnia 1 stycznia 2023 roku, w stosunku do umów zobowiązujących do przeniesienia własności towaru na konsumenta, nie stosuje się przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących rękojmi za wady. Kwestie te uregulowane zostały kompletnie w ustawie o prawach konsumenta.
Obecnie odpowiedzialność przedsiębiorcy związana jest z pojęciem „zgodności towaru z umową”. Dyrektywy cyfrowa oraz towarowa przewidują tzw. zgodność obiektywną oraz subiektywną. O tym kiedy towar zgodny jest z umową ustawodawca wprost wskazuje w art. 43b oraz 43k ustawy o prawach konsumenta.
Poza wyjątkami wyraźnie przewidzianymi w ustawie, przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za brak zgodności towaru z umową istniejący w chwili jego dostarczenia i ujawniony w ciągu dwóch lat od tej chwili, chyba że termin przydatności towaru do użycia jest dłuższy.
Jeżeli towar jest niezgodny z umową konsument może w pierwszej kolejności żądać jego naprawy lub wymiany. Przedsiębiorca może dokonać wyboru ww. formy dostosowania towaru do zgodności z umową, jeżeli sposób zaproponowany przez konsumenta jest niemożliwy lub wymagałby nadmiernych kosztów dla przedsiębiorcy. Naprawa lub wymiana powinna zostać dokonana w rozsądnym terminie.
Żądanie obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy jest żądaniem następczym w przypadku (uogólniając) braku doprowadzenia towaru do zgodności z umową lub w przypadku, gdy brak zgodności jest na tyle istotny, że uzasadnia obniżenie ceny z pominięciem wcześniejszej procedury. Ważnym jest również fakt, iż obniżenie ceny powinno pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość towaru niezgodnego pozostaje do wartości towaru, który zgodny jest z umową.
Konsument nie może odstąpić od umowy jeżeli brak zgodności towaru z umową jest nieistotny. Ustawodawca wprowadził jednak w tym zakresie domniemanie istotności.
Jak można, więc zauważyć sposób postępowania z reklamacjami został uregulowany całkowicie odmiennie od dotychczas obowiązującego.
Zastosowanie regulacji do JDG
Co istotne, wyżej opisane regulacje będą chronić nie tylko konsumenta w rozumieniu art. 221 Kodeksu cywilnego, ale również przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną, który zawiera umowę bezpośrednio związaną z jego działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy będzie wynikać, że nie ma ona dla niego charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez niego działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (dalej jako: „JDG”). Przepisy, które znajdą zastosowanie również od JDG, to znowelizowany rozdział 4 ustawy o prawach konsumenta („Prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa”) oraz dodane rozdziały: 5a („Umowy zobowiązujące do przeniesienia własności towaru na konsumenta”) i 5b („Umowy o dostarczanie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej”).
Jakie konsekwencje dla przedsiębiorców niesie wprowadzenie nowych regulacji?
Przyglądając się zakresowi wprowadzonych zmian, przedsiębiorcy powinni niezwłocznie zweryfikować posiadaną dokumentację, w szczególności w zakresie regulaminów sklepów, regulaminów świadczenia usług drogą elektroniczną oraz warunków sprzedaży. Koniecznym jest również dostosowanie stosowanej aktualnie polityki reklamacyjnej oraz komunikacji z konsumentami w tym zakresie. Ważną jest również ocena komunikacji reklamowej pod kątem ewentualnej przyszłej oceny zgodności towaru z umową.
Podsumowanie
- od dnia 1 stycznia 2023 roku przedsiębiorcy powinni zwrócić szczególną uwagę na znowelizowane przepisy ustawy o prawie konsumenckim,
- nowelizacja wprowadza przede wszystkim nowe zasady reklamacji dla konsumentów, zasady odstąpienia od umowy, a także definicje usługi cyfrowej,
- przedsiębiorcy powinni dokonać niezwłocznej weryfikacji stosowanych przez nich regulaminów, warunków sprzedaży oraz procedur reklamacyjnych.
W przypadku, gdybyście chcieli Państwo uzyskać dodatkowe informacje lub potrzebowali wsparcia w zakresie dostosowania regulaminów sklepów internetowych do nowych wymogów prawnych – nasz zespół ekspertów pozostaje do Państwa dyspozycji.
[1] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/770 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych;
[2] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/771 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów, zmieniającej rozporządzenie (UE) 2017/2394 oraz dyrektywę 2009/22/WE oraz uchylającej dyrektywę 1999/44/WE.