Podstawowe obowiązki operatów dronów oraz zasady wykonywania lotów
Podstawową regulacją dotyczącą lotów wykonywanych przez lotnictwo bezzałogowe w polskiej przestrzeni powietrznej jest rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 marca 2013 r. w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy – Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków (tj. [Dz. U. z 2016 r., poz. 1993), (dalej Rozporządzenie. Wobec wszystkich statków powietrznych wymienionych w Rozporządzeniu wprowadzono przepisy generalne, a także wdrożono regulacje odnoszące się do poszczególnych ich kategorii, w tym właśnie przedmiotowych dronów cywilnych wykorzystywanych głównie w celach rekreacyjnych lub sportowych.
Zgodnie z przepisami tego rozporządzenia Operator, a więc osoba sterująca takim bezzałogowym statkiem powietrznym powinien m.in.:
- zapewnić, aby dron był używany w sposób niestwarzający zagrożenia dla innych osób, mienia lub użytkowników przestrzeni powietrznej,
- przed lotem dokonać kontroli stanu technicznego modelu latającego,
- wykonywać loty jedynie modelem latającym, który jest sprawny technicznie,
- sterować modelem latającym w sposób umożliwiający uniknięcie kolizji z innym statkiem powietrznym;
- wykonywać lot z uwzględnieniem warunków meteorologicznych oraz informacji o ograniczeniach w ruchu lotniczym,
- utrzymywać kontakt wzrokowy z dronem w celu określenia jego położenia oraz zapewnienia bezpiecznej odległości od innych statków powietrznych, przeszkód, osób, zwierząt lub mienia,
- zachować odległości poziomą nie mniejszą niż 100 m od granic zabudowy miejscowości, miast, osiedli lub od zgromadzeń osób na wolnym powietrzu – przy czym warunku tego nie stosuje się w przypadku wykonywania lotów modelami latającymi, których masa startowa nie przekracza 0,6 kg,
- zachować odległość poziomą nie mniejszej niż 30 m od osób, pojazdów, obiektów budowlanych niebędących w dyspozycji lub pod kontrolą operatora – analogicznie jak powyżej: warunku tego nie stosuje się w przypadku wykonywania lotów modelami latającymi, których masa startowa nie przekracza 0,6 kg.
Analiza regulacji dotyczących ochrony przed dronami
Znajomość podstawowych obowiązków oraz zasad wykonywania lotów dronami jest istotna również z tego powodu, że ich nieprzestrzeganie może rodzić poważne konsekwencje zarówno w sferze prawa cywilnego, jak i prawa karnego.
Co ważne Rozporządzenie nie wyłączyło zastosowania wszystkich przepisów ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. prawo lotnicze [Dz.U. z 2017 r. poz. 959, dalej: Prawo lotnicze], a zwłaszcza dotyczących kar za niezastosowanie się do obowiązujących norm w zakresie wykonywania lotów. Operator naruszając wyżej wskazane reguły może zostać ukarany karą pozbawienia wolności do 5 lat przy działaniu umyślnym, czy też karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku w sytuacji, gdy nie jest świadomy tego, że jego działanie jest sprzeczne z przepisami prawa.
Kodeks cywilny
W pewnych sytuacjach działania operatora takiego urządzenia można uznać za naruszające dobra osobiste, a w szczególności prawo do prywatności i spokojnego zamieszkiwania. Niekiedy może być on nieświadomy tego, że dron jako narzędzie służące do rozrywki może u innych ludzi wywoływać poczucie dyskomfortu i niepokoju.
Kodeks wykroczeń
W niektórych przypadkach działania operatora mogą wyczerpywać także znamiona czynów określonych w kodeksie wykroczeń. W skrajnych zaś sytuacjach, kiedy niepokojenie dronem przybrałoby wyraźniejszą i groźniejszą formę w grę będą wchodziły przepisy kodeksu karnego dotyczące tzw. „stalkingu”.
I tak zgodnie z art. 107 k.w „Kto w celu dokuczenia innej osobie złośliwie wprowadza ją w błąd lub w inny sposób złośliwie niepokoi, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1500 złotych albo karze nagany.”
Warto pamiętać, że przelatujące nad nieruchomością drony mogą wzbudzać w jej mieszkańcach niepokój, a tym samym uzasadniać przyznanie ochrony prawnej zgodnie z powyższą regulacją. Pozornie małe i nieszkodliwe urządzenie jakim jest dron może zaburzać spokój osobisty, wywoływać obawę, a nawet powodować poczucie zagrożenia.
Działanie operatora dronau może również wyczerpywać znamiona wykroczenia określonego w art. 51 § 1 k.w zgodnie z którym to przepisem „Kto krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem zakłóca spokój, porządek publiczny, spoczynek nocny albo wywołuje zgorszenie w miejscu publicznym, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.”
Kodeks karny
Gdyby niepokojenie dronem przybrało wyraźniejszą i groźniejszą formę, zwłaszcza gdyby przyznać mu cechy uporczywości i systematyczności doszłoby do popełnienia przestępstwa tzw. „stalkingu” przewidzianego w art. 190a § 1 kk w myśl którego „Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.”
Jak więc wynika z powyższego, coraz powszechniejsze posługiwanie się z pozoru niewielkimi i neutralnymi urządzeniami, jakimi są drony niekiedy może rodzić poważne konsekwencje prawne. Nawet nieświadome zachowanie operatora, który narusza zasady prawa lotniczego może skutkować karą pozbawienia wolności. Warto również pamiętać o tym, że dron jako źródło zabawy i rekreacji dla jego operatora, dla innych osób w otoczeniu może okazać się źródłem lęku, niepokoju oraz wzbudzać realne zagrożenie prawa do prywatności.