Niebieska karta, czyli zezwolenie na pobyt czasowy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji uregulowana jest w rozdziale III ustawy o cudzoziemcach z dnia 12 grudnia 2013 roku (Dz.U. z 2013 r. poz. 1650) (dalej jako „Ustawa o cudzoziemcach”). Przepisy te stanowią implementację dyrektywy Rady 2009/50/WE z 25 maja 2009 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji.
Co jest konieczne, aby cudzoziemiec otrzymał niebieską kartę?
Aby cudzoziemiec otrzymał niebieską kartę muszą być spełnione łącznie następujące przesłanki:
- wykonywanie pracy na rzecz lub pod kierownictwem innej osoby przez okres min. 1 roku
Ustawa nie wymaga, aby cudzoziemiec był zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Zainteresowane strony mogą więc zawrzeć zarówno umowę o pracę, jak i umowę o pracę nakładczą lub umowę cywilnoprawną, jeśli na tej podstawie cudzoziemiec wykonuje pracę, świadczy usługi lub pozostaje w stosunku służbowych. Należy pamiętać, aby niezależnie od wybranej formy stosunku prawnego, umowa była zawarta na okres przynajmniej jednego roku.
- formalne kwalifikacje i spełnianie innych warunków w przypadku wykonywania pracy w zawodzie regulowanym
Pojęcie zawodu regulowanego należy rozumieć zgodnie z brzmieniem art. 5 pkt 4 ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, który stanowi, że zawód regulowany oznacza zespół czynności zawodowych, których wykonywanie jest uzależnione od posiadania określonych w przepisach regulacyjnych formalnych kwalifikacji niezbędnych do wykonywania tych czynności zawodowych oraz, o ile jest to wymagane, od spełnienia innych warunków określonych w tych przepisach.
- wyższe kwalifikacje zawodowe
Zgodnie z art. 3 pkt 25 Ustawy o cudzoziemcach pod pojęciem wyższych kwalifikacji rozumie się (1) kwalifikacje uzyskane w wyniku ukończenia studiów wyższych albo (2) co najmniej pięcioletnie doświadczenie zawodowe na poziomie porównywalnym z poziomem kwalifikacji uzyskanych w wyniku ukończenia studiów wyższych, niezbędne do wykonywania pracy określonej w umowie lub w ofercie pracy w rozumieniu kodeksu cywilnego.
- ubezpieczenie zdrowotne
Przed wydaniem niebieskiej karty, wojewoda sprawdza także, czy obcokrajowiec posiada ubezpieczenie zdrowotne w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych lub ma potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.
- zgoda właściwego organu
Cudzoziemiec powinien także posiadać zgodę właściwego organu na zajmowanie określonego stanowiska, wykonywanie zawodu lub prowadzenie innej działalności, jeśli obowiązek uzyskania takiej zgody przed zawarciem umowy wynika z odrębnych przepisów. Obowiązek uzyskania takiej zgody dotyczy przykładowo pierwszego składu zarządu banku (art. 34 ust.1 ustawy prawo bankowe).
- brak możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy
W przypadku składania wniosku o udzielnie niebieskiej karty wnioskodawcą jest sam pracownik. Wymagana jest jednak pewna współpraca z przyszłym pracodawcą. Podmiot powierzający pracę musi bowiem uzyskać informację właściwego miejscowo starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy na podstawie rejestrów bezrobotnych i poszukujących pracy lub negatywnego wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy. Jest to tzw. test rynku pracy. Z inicjatywą przeprowadzenia takiego testu powinien wystąpić sam pracodawca. W niektórych przypadkach nie jest jednak konieczne przeprowadzenie takiego testu. Wyjątki znajdują się w art. 129 ustawy o cudzoziemcach i obejmują one m.in. zawody, które znajdują się w wykazie sporządzanym przez wojewodę (wykaz zawodów deficytowych).
Warunkiem wydania niebieskiej karty jest pozytywny wynik testu rynku pracy, który wnioskodawca załącza do wniosku.
- minimalne wynagrodzenie brutto
Wynagrodzenie, które ma otrzymywać cudzoziemiec nie może być niższe od określonego w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych z 22 października 2015 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia wymaganego do udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji (dalej jako „Rozporządzenie”). Od 20 listopada 2015 roku wynosi ono 5 675, 19 zł brutto. Wynagrodzenie należy wskazać w umowie, którą cudzoziemiec załącza do wniosku o wydanie niebieskiej karty. Należy podkreślić, że wysokość wynagrodzenia dotyczy każdego stosunku zatrudnienia niezależnie od rodzaju zawartej umowy.
- posiadanie zapewnionego miejsca zamieszkania w Polsce
Jednym z warunków uzyskania Niebieskiej Karty jest posiadanie zapewnionego miejsca zamieszkania w Polsce. Takim dokumentem może być np. potwierdzenie zameldowania, rezerwacja hotelowa lub umowa najmu mieszkania.
Korzyści z niebieskiej karty
Najważniejszą korzyścią dla cudzoziemca posiadającego niebieską kartę jest możliwość zmiany pracy po dwóch latach pobytu. Zmiana pracodawcy lub wynagrodzenia następuje wówczas bez konieczności występowania o nowe zezwolenie na pobyt/pracę. Jedynym obowiązkiem związanym ze zmianą pracy jest obowiązek pisemnego powiadomienia wojewody o zmianie pracy w ciągu 15 dni roboczych.
Należy jednak pamiętać, że w okresie pierwszych 2 lat pobytu cudzoziemca na podstawie niebieskiej karty, cudzoziemiec nie może (1) rozpocząć wykonywania pracy u innego podmiotu niż określony w zezwoleniu, (2) zmienić stanowiska, na którym jest zatrudniony, (3) otrzymywać wynagrodzenia niższego niż określone w zezwoleniu bez zmiany otrzymanego zezwolenia. Jeśli więc zaistnieje jedna z trzech wyżej wymienionych sytuacji, cudzoziemiec jest zobowiązany wystąpić do wojewody właściwego ze względu na miejsce aktualnego pobytu cudzoziemca o zmianę otrzymanego zezwolenia.
Warunki zatrudnienia
Chociaż ustawodawca nie wymaga, aby cudzoziemiec był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, określił minimalną kwotę wynagrodzenia, jaka przysługuje cudzoziemcowi za wykonywana pracę niezależnie od podstawy prawnej jej świadczenia. Wynagrodzenie nie powinno ulec zmianie w trakcie trwania umowy, gdyż wiąże się to z koniecznością wystąpienia o zmianę zezwolenia.